senior citizens आरोग्य हा मानवी जीवनातील सर्वात महत्त्वाचा घटक आहे, विशेषतः वृद्धावस्थेत याची गरज अधिक भासते. याच विचाराने प्रेरित होऊन दिल्लीच्या आम आदमी पक्षाने (आप) एक महत्त्वाकांक्षी योजना जाहीर केली आहे. ‘संजीवनी योजना’ या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना दिल्लीतील ६० वर्षांवरील सर्व ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक वरदान ठरणार आहे.
दिल्लीचे मुख्यमंत्री आणि आम आदमी पक्षाचे राष्ट्रीय संयोजक अरविंद केजरीवाल यांनी या योजनेची घोषणा करताना सांगितले की, वृद्धांच्या आरोग्याची काळजी घेणे ही सरकारची प्राथमिक जबाबदारी आहे. संजीवनी योजनेअंतर्गत दिल्लीतील वृद्ध नागरिकांना अनेक महत्त्वपूर्ण आरोग्य सेवा मोफत उपलब्ध करून दिल्या जाणार आहेत.
या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे डॉक्टरांच्या सल्ल्याच्या शुल्कापासून ते औषधांच्या किमतीपर्यंत सर्व खर्च दिल्ली सरकार उचलणार आहे. वृद्धांना डॉक्टरांकडे जाण्यासाठी कोणतेही शुल्क भरावे लागणार नाही. त्याचबरोबर आवश्यक त्या सर्व वैद्यकीय चाचण्या आणि तपासण्या देखील मोफत केल्या जातील. या सर्व सुविधांचा लाभ घेण्यासाठी प्रत्येक पात्र ज्येष्ठ नागरिकाला एक विशेष कार्ड दिले जाईल.
योजनेची अंमलबजावणी सुलभ व्हावी यासाठी नोंदणी प्रक्रिया १९ नोव्हेंबर २०२४ पासून सुरू करण्यात आली आहे. आम आदमी पक्षाचे कार्यकर्ते घरोघरी जाऊन वृद्धांची नोंदणी करत आहेत. यामुळे वृद्धांना नोंदणीसाठी कुठेही जावे लागणार नाही. नोंदणी झाल्यानंतर त्यांना विशेष ओळखपत्र दिले जाईल, ज्याच्या आधारे ते सर्व आरोग्य सेवांचा लाभ घेऊ शकतील.
या योजनेमागील मुख्य उद्दिष्टे अत्यंत स्पष्ट आहेत. दिल्लीतील प्रत्येक वृद्ध नागरिकाला दर्जेदार आरोग्य सेवा उपलब्ध करून देणे हे त्यातील पहिले उद्दिष्ट आहे. विशेषतः आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल असलेल्या वृद्धांना वैद्यकीय खर्चाच्या ओझ्यातून मुक्त करणे हे दुसरे महत्त्वाचे उद्दिष्ट आहे. याशिवाय दिल्लीतील एकूणच आरोग्य यंत्रणेचे बळकटीकरण करणे हा देखील या योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
संजीवनी योजनेची व्याप्ती पाहता ही केवळ एक आरोग्य योजना नाही तर एक सामाजिक सुरक्षा कवच आहे. आजच्या काळात वाढत्या महागाईमुळे वैद्यकीय खर्च प्रचंड वाढला आहे. अनेक वृद्ध नागरिक आर्थिक अडचणींमुळे योग्य वेळी उपचार घेऊ शकत नाहीत. अशा परिस्थितीत ही योजना त्यांच्यासाठी आशेचा किरण ठरणार आहे.
दिल्ली सरकारने या योजनेसाठी विशेष निधीची तरतूद केली आहे. योजनेचा संपूर्ण खर्च सरकारी तिजोरीतून केला जाणार आहे. यामुळे लाभार्थ्यांवर कोणताही आर्थिक बोजा पडणार नाही. शिवाय योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक पद्धतीने होईल याची काळजी घेतली जात आहे.
आगामी विधानसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर ही योजना महत्त्वाची मानली जात आहे. अरविंद केजरीवाल यांनी स्पष्ट केले आहे की ‘आप’चे सरकार पुन्हा सत्तेत आल्यावरच ही योजना कार्यान्वित केली जाईल. मात्र याचा अर्थ ही केवळ एक निवडणूक घोषणा आहे असे नाही. वृद्धांच्या आरोग्याची काळजी घेणे ही प्रत्येक सरकारची नैतिक जबाबदारी आहे आणि त्या दृष्टीने ही योजना महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.
संजीवनी योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी झाल्यास दिल्लीतील वृद्ध नागरिकांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होईल. त्यांना आर्थिक चिंतेशिवाय आरोग्याची काळजी घेता येईल. शिवाय या योजनेमुळे दिल्लीतील आरोग्य सेवांचा दर्जा सुधारण्यास देखील मदत होईल.
असे म्हणता येईल की, संजीवनी योजना ही केवळ एक आरोग्य योजना नसून समाजातील ज्येष्ठ नागरिकांप्रती असलेल्या कर्तव्याची जाणीव करून देणारी योजना आहे. या योजनेच्या माध्यमातून दिल्ली सरकार वृद्धांच्या आरोग्याला प्राधान्य देत आहे.