Ramchandra Sable predicts बंगालच्या उपसागरातील कमी दाबाचे क्षेत्र आणि उत्तरेकडील पश्चिमी चक्रीवादळाच्या प्रभावामुळे महाराष्ट्रात मोठ्या प्रमाणात हवामान बदल अनुभवण्यास मिळत आहेत. विशेषतः डिसेंबरच्या शेवटच्या आठवड्यात राज्यातील विविध भागांमध्ये पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. प्रसिद्ध हवामान तज्ज्ञ रामचंद्र साबळे यांनी याबाबत महत्त्वपूर्ण अंदाज वर्तवला आहे.
सध्याची हवामान स्थिती पाहता, बंगालच्या उपसागरात निर्माण झालेल्या कमी दाबाच्या क्षेत्रामुळे आणि उत्तरेकडील पश्चिमी चक्रीवादळाच्या वाढत्या प्रभावामुळे उत्तर भारतातून दक्षिण भारताकडे मोठ्या प्रमाणात बाष्प खेचले जात आहे. या प्रणालीचा थेट परिणाम महाराष्ट्रातील वातावरणावर झाला असून, राज्यभर ढगाळ वातावरण निर्माण झाले आहे.
विशेष चिंतेची बाब म्हणजे २७ आणि २८ डिसेंबर दरम्यान या परिस्थितीमध्ये आणखी तीव्रता येण्याची शक्यता आहे. रामचंद्र साबळे यांच्या अंदाजानुसार, या कालावधीत राज्यातील काही भागांमध्ये वादळी वारे आणि गारपीट होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. या परिस्थितीमुळे शेतकरी वर्गामध्ये चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे.
राज्यातील विविध जिल्ह्यांमध्ये पावसाचा अंदाज वेगवेगळा आहे. खानदेश विभागातील धुळे आणि जळगाव जिल्ह्यांमध्ये हलक्या ते मध्यम स्वरूपाचा पाऊस अपेक्षित आहे. मराठवाड्यातील परिस्थिती विशेष चिंताजनक असून, लातूर, नांदेड, धाराशिव, परभणी आणि हिंगोली या जिल्ह्यांमध्ये हलक्या ते मध्यम स्वरूपाचा पाऊस अपेक्षित आहे. मात्र जालना, बीड आणि छत्रपती संभाजीनगर या जिल्ह्यांमध्ये मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
विदर्भ विभागातही पावसाचा जोर जाणवणार असून, बुलढाणा, अकोला आणि वाशिम या जिल्ह्यांमध्ये मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. राज्यातील इतर जिल्ह्यांमध्येही हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाचा इशारा हवामान विभागाने दिला आहे.
या अवकाळी पावसाचा सर्वाधिक परिणाम शेतीवर होण्याची शक्यता आहे. रब्बी हंगामातील पिके सध्या वाढीच्या अवस्थेत असताना येणारा हा पाऊस शेतकऱ्यांसाठी चिंतेचा विषय ठरू शकतो. विशेषतः गहू, हरभरा, ज्वारी यासारख्या पिकांना या पावसाचा फटका बसू शकतो. त्याचबरोबर काढणीस तयार असलेल्या पिकांचेही मोठ्या प्रमाणात नुकसान होण्याची भीती आहे.
शेतकऱ्यांनी या परिस्थितीत काही खबरदारीचे उपाय योजणे गरजेचे आहे. काढणीस तयार असलेल्या पिकांची त्वरित काढणी करणे, शक्य असल्यास पिकांना आधार देणे, पाण्याचा निचरा होईल याची काळजी घेणे अशा उपाययोजना केल्यास नुकसान काही प्रमाणात टाळता येऊ शकते.
नागरिकांनीही या काळात विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. वादळी वारे आणि गारपीट यांचा सामना करण्यासाठी सज्ज राहणे, अत्यावश्यक नसल्यास घराबाहेर न पडणे, वीज पुरवठा खंडित झाल्यास त्याची पूर्वतयारी करणे अशा खबरदारीच्या उपायांची अंमलबजावणी करणे महत्त्वाचे आहे.
स्थानिक प्रशासनानेही या परिस्थितीची गांभीर्याने दखल घेतली असून, आपत्कालीन व्यवस्थापन यंत्रणा सज्ज ठेवण्यात आली आहे. जिल्हाधिकारी कार्यालये, तहसील कार्यालये आणि ग्रामपंचायती स्तरावर नियंत्रण कक्ष स्थापन करण्यात आले असून, कोणत्याही आपत्कालीन परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी प्रशासन सज्ज आहे.
हवामान बदलाचा हा परिणाम पाहता, जागतिक तापमानवाढीचा प्रभाव आपल्या देशावरही होत असल्याचे स्पष्ट होते. अवेळी येणारे पाऊस, अतिवृष्टी, दुष्काळ अशा नैसर्गिक आपत्तींचे प्रमाण वाढत चालले आहे. यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजना आखणे गरजेचे आहे. पर्यावरण संरक्षण, वृक्षारोपण, जलसंधारण अशा उपायांची कठोर अंमलबजावणी करणे काळाची गरज बनली आहे.
एकंदरीत, पुढील दोन दिवस महाराष्ट्रातील नागरिकांनी विशेष दक्षता घेणे आवश्यक आहे. हवामान विभागाच्या सूचनांचे काटेकोर पालन करणे, शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांची योग्य ती काळजी घेणे आणि प्रशासनाने सतर्क राहून आपत्कालीन व्यवस्थापन सज्ज ठेवणे हे काळाची गरज आहे.