Ladki bahin scheme महाराष्ट्र राज्याने महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी हाती घेतलेल्या विविध योजनांमध्ये ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी योजना’ ही एक महत्त्वाची पाऊल म्हणून ओळखली जाते. या योजनेने महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनाला नवी दिशा देण्याचा प्रयत्न केला आहे. सध्या या योजनेंतर्गत दरमहा १,५०० रुपये प्रत्येक पात्र महिलेच्या बँक खात्यात जमा केले जात आहेत, जे त्यांच्या दैनंदिन गरजा भागवण्यास मदत करत आहेत.
या योजनेची अंमलबजावणी आणि प्रगती पाहता, आतापर्यंत सुमारे ७,५०० महिलांना त्यांच्या बँक खात्यात पाच वेगवेगळी पेमेंट्स मिळाली आहेत. प्रत्येक लाभार्थी महिलेला आतापर्यंत ७,५०० रुपये मिळाले असून, आता त्या सहाव्या हप्त्याची प्रतीक्षा करत आहेत. मात्र, या सहाव्या हप्त्याची निश्चित तारीख अद्याप जाहीर करण्यात आलेली नाही, ज्यामुळे लाभार्थी महिलांमध्ये थोडी अस्वस्थता दिसून येत आहे.
योजनेच्या अंमलबजावणीत येणाऱ्या आव्हानांपैकी एक महत्त्वाचे आव्हान म्हणजे तांत्रिक अडचणी. बऱ्याच महिलांनी योग्य वेळी अर्ज भरले असले तरी, काही तांत्रिक कारणांमुळे त्यांना लाभ मिळू शकला नाही.
या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी सरकारने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. ज्या महिलांना तांत्रिक कारणांमुळे लाभ मिळाला नाही, त्यांच्यासाठी विशेष तरतूद करण्यात आली असून, प्रत्येक पात्र महिलेला ९,००० रुपये एकरकमी देण्याची योजना आखण्यात आली आहे.
आधार कार्ड आणि बँक खाते लिंकिंगची समस्या हा देखील एक महत्त्वाचा मुद्दा ठरला आहे. सप्टेंबरपूर्वी अर्ज भरलेल्या अनेक महिलांनी त्यांचे आधार कार्ड बँक खात्याशी जोडलेले नसल्यामुळे त्यांना अद्याप पैसे मिळालेले नाहीत. या महिलांसाठी विशेष तरतूद करण्यात आली असून, त्यांना सहा महिन्यांचे सर्व पैसे एकाच वेळी मिळण्याची व्यवस्था करण्यात येत आहे.
डिसेंबर महिन्याच्या पेमेंटबद्दल बोलायचे झाल्यास, राज्यातील बहुतांश महिला या महिन्याच्या पेमेंटची आतुरतेने वाट पाहत आहेत. नवीन सरकार स्थापन झाल्यानंतर आणि आवश्यक प्रशासकीय प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर हे पेमेंट मिळेल अशी अपेक्षा आहे. विशेष म्हणजे, डिसेंबर महिन्यात फक्त दहा-बारा दिवस शिल्लक असल्याने, डिसेंबर आणि जानेवारी या दोन्ही महिन्यांचे पैसे एकाच वेळी वितरित केले जाण्याची शक्यता आहे.
निवडणुकीदरम्यान महायुती सरकारने महिलांना दरमहा २,१०० रुपये देण्याचे आश्वासन दिले होते. मात्र, सध्या मुख्यमंत्री आणि महिला व बाल विकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी स्पष्ट केले आहे की, मार्चमध्ये नवीन अर्थसंकल्प सादर होईपर्यंत महिलांना १,५०० रुपयेच मिळणार आहेत. त्यामुळे २,१०० रुपये मिळवण्यासाठी महिलांना आणखी काही काळ प्रतीक्षा करावी लागणार आहे.
या योजनेचा सामाजिक प्रभाव लक्षणीय आहे. नियमित मिळणाऱ्या या आर्थिक मदतीमुळे महिलांना त्यांच्या कुटुंबाच्या दैनंदिन खर्चात हातभार लावता येत आहे. शिवाय, या पैशांचा वापर मुलांच्या शिक्षणासाठी, आरोग्यासाठी किंवा छोट्या व्यवसायासाठी करता येत असल्याने, महिलांचे सामाजिक व आर्थिक सक्षमीकरण होत आहे.
योजनेची यशस्विता पाहता, इतर राज्यांनीही अशा प्रकारच्या योजना राबवण्याचा विचार करू लागले आहेत. महाराष्ट्राने या योजनेद्वारे महिला सक्षमीकरणाचा एक आदर्श निर्माण केला आहे. मात्र, योजनेच्या अंमलबजावणीत येणाऱ्या तांत्रिक अडचणी दूर करणे, वेळेवर पेमेंट करणे आणि सर्व पात्र लाभार्थींपर्यंत योजनेचे फायदे पोहोचवणे या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे.
या योजनेचा विस्तार करून अधिक महिलांना त्याचा लाभ मिळवून देण्याचा सरकारचा मानस आहे. तसेच, २,१०० रुपयांपर्यंत मासिक मदत वाढवण्याचे आश्वासन पूर्ण करण्यासाठी सरकार प्रयत्नशील आहे. या सर्व बाबींचा विचार करता, मुख्यमंत्री माझी लाडकी योजना ही महाराष्ट्रातील महिलांसाठी एक महत्त्वाची सामाजिक सुरक्षा योजना ठरत आहे, जी महिलांच्या सर्वांगीण विकासाला चालना देत आहे.
योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सरकार, प्रशासन आणि लाभार्थी महिला यांच्यातील समन्वय महत्त्वाचा ठरणार आहे. तसेच, डिजिटल साक्षरता, बँकिंग व्यवहार आणि योजनेविषयी जागरूकता वाढवण्यासाठी प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.
