Ladki Bahin Yojana महाराष्ट्र राज्य सरकारने सुरू केलेली लाडकी बहीण योजना ही महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वाची पाऊल ठरत आहे. या योजनेमुळे राज्यातील लाखो महिलांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडत आहेत. विशेषतः आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांना स्वावलंबी बनण्यासाठी या योजनेचा मोठा फायदा होत आहे.
योजनेची सुरुवात आणि प्रगती
जुलै 2023 मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेने आतापर्यंत अनेक टप्पे पार केले आहेत. सुरुवातीच्या काळात, म्हणजेच जुलै ते नोव्हेंबर या कालावधीत, लाभार्थी महिलांच्या बँक खात्यात एकूण 7,500 रुपये जमा करण्यात आले. या योजनेअंतर्गत दरमहा 1,500 रुपये देण्यात येत असून, हा नियमित मासिक निधी महिलांच्या आर्थिक स्थैर्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरत आहे.
विधानसभा निवडणुकीच्या काळात या योजनेला तात्पुरता विराम मिळाला होता. मात्र, नवीन महायुती सरकार स्थापन झाल्यानंतर योजना पुन्हा वेगाने सुरू करण्यात आली आहे. आता सरकारने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला असून, डिसेंबर आणि जानेवारी या दोन महिन्यांचे एकत्रित 3,000 रुपये लाभार्थींच्या खात्यात जमा केले जाणार आहेत. विशेष म्हणजे ही रक्कम मकर संक्रांतीपूर्वी महिलांना मिळणार आहे.
योजनेचे स्वरूप आणि लाभार्थी
लाडकी बहीण योजना ही विशेषतः 21 ते 65 वयोगटातील महिलांसाठी लागू करण्यात आली आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत असलेल्या महिलांना आर्थिक सहाय्य देणे आणि त्यांना स्वावलंबी बनवणे हा आहे. दरमहा मिळणाऱ्या 1,500 रुपयांमुळे महिलांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा भागवण्यास मदत होत आहे. याशिवाय, या आर्थिक मदतीमुळे त्या स्वतःचे छोटे व्यवसाय सुरू करू शकतात किंवा त्यांच्या कौशल्य विकासासाठी या पैशांचा उपयोग करू शकतात.
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी हिवाळी अधिवेशनात या योजनेसाठी 1,400 कोटी रुपयांचा भरघोस निधी मंजूर केला आहे. यातून स्पष्ट होते की सरकार या योजनेला किती महत्त्व देत आहे. येत्या काळात सरकार या योजनेचा आणखी विस्तार करण्याचा विचार करत आहे. विशेषतः पुढील अर्थसंकल्पात महिलांना दरमहा 2,100 रुपये देण्याचा प्रस्ताव विचाराधीन आहे. ही वाढीव रक्कम महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाला अधिक बळकटी देईल.
योजनेचे सामाजिक महत्त्व
लाडकी बहीण योजना ही केवळ आर्थिक मदत नाही, तर ती महिलांच्या सामाजिक सक्षमीकरणाचेही एक प्रभावी माध्यम आहे. या योजनेमुळे महिलांमध्ये आत्मविश्वास वाढत आहे आणि त्या आर्थिक निर्णय घेण्यास सक्षम होत आहेत. कुटुंबातील महत्त्वाच्या निर्णयप्रक्रियेत त्यांचा सहभाग वाढत आहे. याशिवाय, या योजनेमुळे महिलांना शिक्षण, आरोग्य आणि कौशल्य विकासासाठी आर्थिक साधने उपलब्ध होत आहेत.
या योजनेची अंमलबजावणी अत्यंत पारदर्शक पद्धतीने केली जात आहे. लाभार्थींची निवड योग्य मापदंडांच्या आधारे केली जाते आणि पैसे थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात. यामुळे मध्यस्थांची गरज नाही आणि भ्रष्टाचाराला वाव नाही. सरकारने डिजिटल पेमेंट सिस्टमचा वापर करून या प्रक्रियेला अधिक सुलभ आणि पारदर्शक बनवले आहे.
सरकारच्या पुढील योजनांनुसार, अधिवेशन संपल्यानंतर लगेचच डिसेंबर आणि जानेवारी महिन्यांचे हप्ते एकत्रितपणे वितरित केले जाणार आहेत. यामुळे संक्रांतीच्या सणापूर्वी महिलांना आर्थिक मदत मिळेल. पुढील काळात या योजनेचा लाभ अधिकाधिक महिलांपर्यंत पोहोचवण्याचे सरकारचे प्रयत्न आहेत. वाढीव निधीमुळे या योजनेचा विस्तार करणे शक्य होणार आहे.
लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. या योजनेमुळे राज्यातील लाखो महिलांना आर्थिक स्थैर्य मिळत आहे आणि त्या स्वावलंबी बनत आहेत. सरकारच्या पुढील योजना आणि वाढीव निधीमुळे या योजनेचा विस्तार होणार असून, त्याचा फायदा अधिकाधिक महिलांना होणार आहे.